Sáng 21/11/2019, tại Hà Nội, đã diễn ra buổi họp báo“Xuân Trình – Nhà viết kịch, nhà lãnh đạo sân khấu tiên phong của sự nghiệp đổi mới”. Tới dự buổi họp báo có nhiều nhà văn, nhà viết kịch cùng thời và gia đình nhà viết kịch Xuân Trình.
“Xuân Trình – Nhà viết kịch, nhà lãnh đạo sân khấu tiên phong của sự nghiệp đổi mới” sẽ được Tạp chí Văn hiến Việt Nam, Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương, Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Trung tâm Bảo tồn và Phát triển Nghệ thuật sân khấu Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học tới đây vào lúc 8h30, thứ 7, ngày 30/11/2019 tại Rạp Đại Nam – Nhà hát Chèo Hà Nội, 89 phố Huế, Hà Nội.
Nhà văn, nhà viết kịch Xuân Trình (1936 – 1991) tên thật Nguyễn Xuân Trình, quê quán tại làng Lỗ Xá, xã Yên Hưng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Ông từng là Phó Tổng thư ký thường trực Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Tổng biên tập tạp chí Sân khấu, Giám đốc nhà xuất bản Sân khấu.
Xuân Trình là một trong những tác giả, nhà lãnh đạo xuất sắc nhất của nền sân khấu cách mạng Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của Xuân Trình là một tấm gương sáng, có sức cổ vũ lớn.
Ông để lại nhiều bài học quý giá của nghệ sĩ, một nhà lãnh đạo văn nghệ nhiệt huyết, luôn gắn bó máu thịt với hiện thực cuộc sống, với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của tổ quốc và nhân dân.
“Xuân Trình – Nhà viết kịch, nhà lãnh đạo sân khấu tiên phong của sự nghiệp đổi mới” là Hội thảo nhân dịp chào mừng Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ IX Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam. Xuân Trình được coi là một trong những tác giả, nhà lãnh đạo xuất sắc nhất của nền sân khấu cách mạng Việt Nam.
Với gần 30 kịch bản được dàn dựng trên sàn diễn, nói về các vấn đề dân chủ hóa đời sống kinh tế xã hội, đề cao tính chân thật, nhân văn. Các tác phẩm tiêu biểu: “Chuyện những người du kích”, “Quê hương Việt Nam”, “Lập xuân”, “Hận thù từ đầu tới”, “Bạch đàn liễu”, “Ngôi nhà trong thành phố”, “Xóm vắng”, “Cố nhân”, “Thời tiết ngày mai”, “Mùa hè ở biển”, “Đợi đến mùa xuân”, “Ngày xưa nơi đây là chiến tranh”, “Ngôi nhà màu hồng ngọc”, “Nửa ngày về chiều”, “Nghĩ về mình”, “Tai họa may rủi”…
Từ những năm 1960-1990, Xuân Trình được coi là nhà viết kịch tiên phong của sự nghiệp đổi mới. Ông còn là một nhà lãnh đạo sân khấu với khát vọng đưa sân khấu thoát khỏi bao cấp, xã hội hóa thực sự. Cuộc đời và sự nghiệp của Xuân Trình để lại nhiều bài học quý giá của một nghệ sĩ chiến sĩ tài năng, một nhà lãnh đạo văn nghệ nhiệt huyết, luôn gắn bó máu thịt với hiện thực cuộc sống, với sự nghiệp cách mạng của Tổ quốc, Đảng và nhân nhân. Xuân Trình đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT và đã được đặt tên cho một đường phố ở thành phố Nam Định.
Tuy vậy, tầm vóc và vị trí của Xuân Trình trong nền sân khấu chưa thực sự được đánh giá đúng mức, các bài học sống động có giá trị của cuộc đời và sự nghiệp dâng hiến vô tư cho Tổ quốc, Đảng và nhân dân với tư cách một nghệ sĩ cộng sản chân chính chưa được tổng kết và phổ biến rộng rãi trong giới sân khấu cũng như văn học nghệ thuật cũng như công chúng.
Có mặt tại buổi họp báo, NSƯT Lê Chức nhận định: Định mệnh của Xuân Trình là sân khấu. Các kịch bản của ông như là số phận. Chúng ta phải nể trọng ông. Xuân Trình hiện lên cao lớn. Những vở diễn của ông phản biện xã hội, mang tính dự báo. Ông đặt ra những số phận, quan tâm đến người nghèo.
NSND Lê Tiến Thọ – Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Sân khấu quốc tế Việt Nam – ITI Việt Nam, (Nguyên Thứ trưởng Bộ VHTTDL) có cách nhìn: Xuân Trình có tính năng động trong tổ chức, tài năng trong lĩnh vực sáng tác. Tác phẩm của ông mang tính tiên phong, dự báo, ông nhìn thẳng, tố cáo tiêu cực của xã hội. Các hình tượng nhân vật của ông, tôi cảm giác như họ khoác tay chúng ta hiện nay đi vào đời sống.
Ông Nguyễn Thế Khoa – Phó Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa dân tộc – Tổng Biên tập Tạp chí Văn hiến Việt Nam, đánh giá: Những vấn đề Xuân Trình đặt ra trong các tác phẩm rất quyết liệt, bằng sự dấn thân, trả giá của chính bản thân ông. Xuân Trình là nhân vật lớn. Ở vị trí tác giả, ông là người đi trước thời đại. Xuân Trình đã để lại những tác phẩm để đời. Ông viết về thời chống Mỹ với chủ nghĩa anh hùng hiện lên rõ nét. Ông Khoa còn hồi ức lại ngày xưa xem vở kịch Xuân Trình thấy sướng lắm. Ông viết về cuộc sống đang diễn ra trước mắt, đó là một việc làm khó khăn đối với tác giả kịch. Có giai đoạn Xuân Trình phải về quê để ở ẩn cho yên thân. Xuân Trình viết những chuyện rất thật, rất nhỏ nhưng vấn đề đặt ra lại không hề nhỏ chút nào. Xuân Trình cần được tôn vinh để hậu thế học theo.
Ông Nguyễn Khôi Nguyên (Con trai nhà viết kịch Xuân Trình) xúc động: Tôi vui sướng khi có cuộc Hội thảo về người bố kính yêu của mình tới đây. Về góc độ nghệ thuật, đây là giây phút những đồng nghiệp, bạn bè chia sẻ những cách nhìn của bố tôi về văn hóa và về đời sống. Thông qua hội thảo, chúng ta sẽ có thêm cách nhìn mới về bố tôi. Bố ra đi khi chúng tôi còn rất nhỏ. Tôi có nhiều kỷ niệm sâu sắc với bố. Dù bố bệnh tật nhưng vẫn giành thời gian để viết, làm việc nỗ lực hết mình. Bố tâm huyết với nghề.
Nhà viết kịch Giang Phong (người cùng quê với Xuân Trình), cho biết gia đình cũng như gia tộc Xuân Trình rất danh giá ở quê. Ông kể lại nhiều câu chuyện chứng tỏ sự danh giá gia tộc Xuân Trình một thời. Xuân Trình hiền lành và có đóng góp lớn cho nền nghệ thuật nước nhà.
Những ý kiến và các vấn đề trao đổi tại buổi họp báo đều đánh giá cao tài năng, tầm vóc của Xuân Trình. Và khẳng định thêm rằng, cần phổ biến nhiều hơn nữa các tác phẩm của Xuân Trình đến với công chúng.
Văn Hiến Việt Nam
